( Đài An Lão) Chùa
Long Hoa được sử sách ghi lại là cùng xây dựng với tháp Tường Long (Đồ Sơn) và
hợp thành như trong tâm Phật giáo của quốc gia Đại Việt thời độc lập tự chủ. Và
theo cảm đoán của các nhà sử học và theo truyền thuyết của nhân dân thôn Do
Nha, xã Tân Tiến huyện An Lão (nay là huyện An Dương) cách Núi Voi chỉ vài dặm
thì chùa Long Hoa do Huyền sư pháp hiệu là Non Đông (sư Tổ chùa Muống Hải
Dương) người thuộc Thiền phái Tỳ-ny-đa-lưu-chi xây dựng. Sự tích về Tổ Non đông kể rằng: Tổ dùng pháp
thuật vô lượng dựng 72 ngôi chùa ở xứ Đông trong một đêm. (Núi Voi - An Lão từ
đây thuộc xứ Đông tức là Hải Dương ngày nay). Còn nhân dân địa phương thì
truyền tụng rằng từ lâu lắm ở trên một dải đất ven chân núi Voi nhìn ra phía
Núi Ngọc (phía Tây Nam) đó là nơi đắc địa nằm như hình con rồng.
Vì thế, nhiều gia đình quyền quý của quan lại
phương Bắc nhòm ngó muốn đem mộ phần của cha mẹ họ đến táng ở nơi ấy (ngày nay
ở trong thung lũng Núi Voi vẫn còn những ngôi mộ cổ vô chủ mà các đoàn khảo sát
đã tìm thấy)... Thế là bà con, nhất là các bậc cao niên trong vùng đã bảo nhau
phải ngăn chặn hành động của họ không đựoc đến mảnh đất thánh, cho nên sau một
thời gian vận động quyên góp, chùa Long Hoa được xây dựng ngay chính trên địa
điểm đó. Quy mô lúc đầu cũng vào hàng trung, tiểu danh lam. Đặc biệt, sau đó có
cuộc đại trùng tu với qui mô lớn do con gái Chiêu Chinh của vua cha Trần Thánh
Tông (1226 - 1400) xin tiền của Vua cha và đã làm một việc có ý nghĩa lớn. Từ
đó, Long Hoa nổi tiếng ở vùng này. Những năm 1989 - 2000, Cục bảo tồn bảo tàng,
Bộ Văn hoá thông tin - Bảo tàng Hải Phòng và huyện An Lão đã có những cuộc khảo
sát, tìm kiếm dấu vết của chùa Long Hoa. Một vài hòn đá kê chân cột và dấu tích
móng chùa vẫn còn. Đặc biệt khi nghiên cứu văn hoá của chùa Bụt Mọc Tiên Hội
thì thấy ghi là Tượng Phật của Chùa Long Hoa sau khi bị tàn phá được nhân dân
trong vùng đem đến đây (tức chùa Bụt Mọc) lưu giữ và thờ ở đó.
Toàn cảnh chùa Long Hoa
Những điều nói trên khẳng định rằng
chùa Long Hoa có một vị trí rất quan trọng trong Trung tâm Phật giáo Núi Voi -
Đồ Sơn của Quốc gia Đại Việt. Ngày nay, được sự quan tâm, giúp đỡ của cấp ủy
chính quyền các cấp, các nhà nghiên cứu lịch sử, đặc biệt là sự hỗ trợ phát tâm
công đức của tăng ni phật tử, du khách thập phương, nhân dân khắp bốn phương,
chùa Long Hoa đã được trùng tu, tôn tạo xây dựng thêm nhiều hạng mục công trình
tạo thành một quần thể di tích, tâm linh khang trang, to đẹp.
Đến với Chùa Long Hoa vào mùa lễ hội
xuân 2024, du khách thập phương không những được dâng hương, cầu an, may mắn
cho một năm mới, mà còn được thả mình vào những cảnh đẹp nên thơ, một vùng non
nước hữu tình chốn thanh tịnh. Quả thật, Long Hoa từ xa xưa đã in vào tiềm thức
của nhân dân trong vùng qua câu ca tồn tại hàng nghìn đời:
Cảnh Long Hoa bốn mùa thanh tĩnh
Đình Chi Lai trung chính sườn non
Bốn bề chân núi dân thôn
Tiếng thiều, tiếng trúc véo von đi về
Cũng từ xa xưa ấy, khi mọi người đến thắp hương ở Long Hoa
cửa Phật thì sau đó lại leo lên núi qua Đấu Đong Quân, rồi lên thăm Bàn cờ
tiên. Vì vậy, ở quanh thôn xóm chân Núi Voi còn truyền tụng một đôi câu đối rất
hay:
“Chào khách đến chùa thăm cảnh Phật
Mời người lên núi đánh cờ Tiên”
Thu Hà